Wymiana opon a ich wiek – kiedy guma traci właściwości mimo dobrego bieżnika

Choć kierowcy przyzwyczajeni są do oceny stanu opon głównie na podstawie głębokości bieżnika, równie istotnym czynnikiem jest ich wiek. Nawet opona wyglądająca na pozornie dobrą i zachowująca prawidłowy rysunek bieżnika może być niebezpieczna, jeśli proces starzenia gumy znacząco pogorszył jej właściwości. Wymiana opon a ich wiek to temat, który w ostatnich latach zyskał na znaczeniu wraz ze wzrostem świadomości kierowców i coraz bardziej restrykcyjnymi zaleceniami producentów.

Starzenie się opon – niewidoczny wróg kierowców

Proces starzenia się opony zachodzi nieustannie, od momentu jej wyprodukowania. To zjawisko fizykochemiczne, w którym materiał stopniowo traci swoje pierwotne właściwości. Guma, z której wykonane są opony, zawiera różnego rodzaju polimery i dodatki uszlachetniające. Z biegiem czasu dochodzi jednak do zmian w strukturze tych związków – głównym winowajcą są procesy utleniania i degradacji chemicznej. Nawet jeśli bieżnik wygląda na niemal nienaruszony, w rzeczywistości opona może być już mniej elastyczna i gorzej trzymać się nawierzchni.

Starzenie się opony przybiera formy niewidoczne dla oka kierowcy. Pierwszym etapem jest utrata miękkości mieszanki gumowej, co bezpośrednio przekłada się na zmniejszoną przyczepność – szczególnie w niskich temperaturach oraz na mokrej nawierzchni. Następnie pojawiają się mikropęknięcia w strukturze gumy, które z czasem mogą prowadzić do osłabienia całej konstrukcji. Tego typu uszkodzenia mogą ujawnić się nagle, podczas jazdy z wyższą prędkością lub w trakcie gwałtownego hamowania.

W praktyce oznacza to, że opony, które mają kilka lat, nawet jeśli nie były intensywnie eksploatowane, mogą nie zapewniać odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. Zjawisko to szczególnie często dotyka samochodów użytkowanych sporadycznie, np. aut sezonowych czy pojazdów kolekcjonerskich. Opona starzeje się tak samo podczas jazdy, jak i wtedy, gdy po prostu leży w garażu. To właśnie czyni wiek opony jednym z kluczowych czynników oceny jej stanu technicznego.

Czynniki przyspieszające utratę właściwości gumy

Na tempo, w jakim opona traci swoje parametry, wpływa wiele elementów. Nawet dwie identyczne opony mogą starzeć się w różnym tempie, jeśli jedna z nich eksploatowana była w sprzyjających warunkach, a druga narażona na intensywne obciążenia środowiskowe. Do najważniejszych czynników przyspieszających proces starzenia zalicza się:

Wysoka temperatura – guma szybciej traci elastyczność pod wpływem promieniowania słonecznego i wysokiej temperatury asfaltu, szczególnie w letnich miesiącach.
Wilgoć i zmienne warunki pogodowe – kontakt z wodą, naprzemienne zamarzanie i odmarzanie powodują przyspieszoną degradację mieszanki gumowej.
Nieprawidłowe ciśnienie – zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie ciśnienie powietrza w oponie prowadzi do nadmiernego nagrzewania się jej powierzchni, co przyspiesza proces starzenia.
Chemikalia i zanieczyszczenia – sól drogowa, oleje czy substancje ropopochodne osłabiają strukturę gumy i powodują jej kruszenie.
Długotrwały brak użytkowania – opona przechowywana w nieodpowiednich warunkach, np. w wilgotnym lub nasłonecznionym pomieszczeniu, starzeje się szybciej niż ta regularnie eksploatowana.

Każdy z tych czynników sprawia, że nawet stosunkowo nowa opona może w krótkim czasie stracić swoje walory użytkowe. Dlatego tak ważne jest, aby kierowcy nie ograniczali się wyłącznie do oceny głębokości bieżnika, ale mieli świadomość szerszego spektrum ryzyk związanego ze starzeniem gumy. W praktyce oznacza to konieczność regularnego monitorowania stanu opon nie tylko w kontekście mechanicznego zużycia, lecz także ich wieku i warunków przechowywania.

Jak rozpoznać, że opona jest zbyt stara

Określenie, czy opona nadaje się jeszcze do bezpiecznego użytkowania, wymaga uwagi i znajomości kilku podstawowych zasad. Najważniejszą wskazówką jest oznaczenie DOT znajdujące się na boku opony. Cztery ostatnie cyfry tego kodu wskazują tydzień i rok produkcji – np. 2219 oznacza, że dana opona została wyprodukowana w 22. tygodniu 2019 roku. Dzięki temu kierowca może łatwo ustalić, ile lat ma jego ogumienie. Większość producentów oraz organizacji zajmujących się bezpieczeństwem ruchu drogowego zaleca, by wymiana opon a ich wiek nie przekraczała 6–10 lat, niezależnie od stanu bieżnika.

Oprócz wieku istnieją także inne symptomy, które mogą świadczyć o degradacji gumy. Do najczęściej występujących należą:

Pęknięcia widoczne na powierzchni bocznej opony lub w rowkach bieżnika, nawet jeśli są mikroskopijne.
Zmiana koloru gumy – z czasem staje się ona bardziej matowa, twarda, często przyjmuje lekko szarawy odcień.
Wibracje i pogorszone prowadzenie auta, które nie wynikają z niewyważenia kół ani usterek zawieszenia.
Utrata przyczepności podczas gwałtownego hamowania czy jazdy po mokrej nawierzchni, mimo pozornie wystarczającej głębokości bieżnika.

Warto podkreślić, że starzenie nie przebiega w sposób równomierny. Jedna opona może być w gorszym stanie niż pozostałe, jeśli np. częściej była wystawiona na działanie promieni słonecznych podczas parkowania. Dlatego regularna kontrola całego kompletu jest absolutnie konieczna, a wszelkie oznaki zużycia chemicznego powinny skłonić kierowcę do wizyty w serwisie wulkanizacyjnym.

Rekomendacje ekspertów dotyczące wieku opon

Specjaliści z branży motoryzacyjnej jednoznacznie wskazują, że wiek opony nie powinien być lekceważony. Nawet jeśli bieżnik ma głębokość kilku milimetrów, co teoretycznie spełnia wymogi prawa, stara guma może zawieść w krytycznym momencie. Dlatego rekomendacje ekspertów można streścić w kilku kluczowych zasadach:

Wymiana opon po upływie maksymalnie 10 lat od daty produkcji jest obowiązkowa, nawet jeśli bieżnik wygląda dobrze.
W przypadku opon używanych codziennie, zwłaszcza w samochodach osobowych i dostawczych, rekomendowany okres bezpiecznej eksploatacji to 6 lat.
Opony przechowywane jako zapasowe również ulegają starzeniu i nie powinny być traktowane jako pełnowartościowe po kilkunastu latach przechowywania.
Regularne kontrole w serwisach oponiarskich, najlepiej co sezon, pozwalają wychwycić pierwsze oznaki degradacji, których kierowca sam może nie zauważyć.

Eksperci zwracają uwagę, że ryzyko związane z jazdą na starych oponach nie ogranicza się jedynie do pogorszenia trakcji. W skrajnych przypadkach może dojść do rozerwania opony w trakcie jazdy, co stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia kierowcy oraz pasażerów. Dlatego wymiana opon a ich wiek to nie kwestia estetyki czy nadmiernej ostrożności, ale realnego wpływu na bezpieczeństwo drogowe. Kierowcy, którzy dbają o regularne monitorowanie stanu i wieku opon, inwestują nie tylko w komfort jazdy, ale przede wszystkim w bezpieczeństwo swoje i innych uczestników ruchu.

Więcej informacji na ten temat: mechanik Kobyłka.